Varikokela (proširena vena na testisu) i muška neplodnost

Prema poslednjim podacima Svetske zdravstvene organizacije (SZO), 15% parova širom sveta suočava se sa neplodnošću. U skladu sa istraživanjima SZO kod 1/3 parova glavni uzrok neplodnosti predstavlja muški faktor.

Mušku neplodnost može izazvati mnogo različitih faktora kao što su opterećen način života, hormonski poremećaji, disfunkcije ejakulacije, hromozomske anomalije, kao i prisustvo varikokele.

Varikokela je odgovorna za 35-50% slučajeva primarne neplodnosti, a u preko 80% slučajeva je uzrok sekundarne neplodnosti. Kod nekih pacijenata može izazvati blage simptome kao što su bol, osećaj težine ili nelagode, dok kod drugih može sprečiti pravilan razvoj testisa, uticati na kvalitet sperme, a samim tim i na reproduktivnu sposobnost muškarca. Primećen je negativan uticaj varikokele na koncentraciju, pokretljivost i morfologiju (oblik) spermatozoida. Ukoliko varikokela uznapreduje bez adekvatnog lečenja, može prouzrokovati oštećenje genetskog materijala spermatozoida.

Razlikujemo 3 stadijuma varikokele u zavisnosti od načina na koji se može identifikovati i samim tim dijagnostifikovati. U prvoj fazi (1 stepen) varikokela se otkriva nakon palpacije (opipavanja) uz pomoć nešto jačeg intraabdominalnog pritiska, u drugoj fazi (2 stepen) otkriva se jednostavnom palpacijom, ali nije vidljiva tokom mirovanja i u trećoj fazi (3 stepen) varikokela je vidljiva dok pacijent stoji uspravno i potpuno miruje. Postoje i slučajevi subkliničke varikokele koja se dijagnostikuje asimptomatski, tek nakon ultrazvučnog pregleda.

Kod pacijenata sa istorijom varikokele, oksidativni stres i povećan indeks fragmentacije DNK spermatozoida predstavljaju glavne uzroke problema sa plodnošću.

Istraživanja su pokazala da ne postoji značajna razlika u stopi oplodnje jajnih ćelija kod muškaraca sa visokim i niskim indeksom DNK fragmentacije spermatozoida. Međutim, visok indeks DNK fragmentacije spermatozoida utiče na razvoj embriona i može uticati na ishod vantelesne oplodnje. Preciznije, indeks DNK fragmentacije spermatozoida je obično povećan kod muškaraca sa varikokelom, bez obzira na postojanje normalnog ili abnormalnog spermograma.

Proširene vene se uglavnom leče hirurški (uz pomoć mikrohirurgije, laparoskopske hirurgije i embolizacije spermatičnih vena). Takođe, u farmakološku terapiju se mogu uvestu antioksidansi u trajanju od 3 do 6 meseci, kao pomoćno sredstvo u cilju poboljšanja kvaliteta i kvantiteta sperme.

Svetska zdravstvena organizacija preporučuje hiruršku korekciju varikokela, kao način lečenja neplodnosti kod pacijenata sa abnormalnim vrednosti spermograma. Pre operacije preporučuje se krioprezervacija uzorka pacijentove sperme, jer u većini slučajeva nije izvesno u kojoj meri će nakon operacije biti moguća optimizacija parametara sperme. U slučajevima varikokele, spermogram nije dovoljan jer ne otkriva hromozomske anomalije spermatozoida.

Takođe, kod pacijenata sa kliničkom varikokelom treba dodatno uraditi test DNK fragmentacije spermatozoida, kako bi se došlo do sigurnijih zaključaka o mogućem planu terapije i daljem tretmanu neplodnosti.